Tismax li ġej jekk qatt ma għomt bil-lejl - Daniel Massa

Ophelia, John Everett Millais (1829-1896)

There, on the pendent boughs her coronet weeds

Clambering to hang, an envious sliver broke;

When down her weedy trophies and herself

Fell in the weeping brook. Her clothes spread wide;

And, mermaid-like, awhile they bore her up:

Which time she chanted snatches of old tunes;

As one incapable of her own distress,

Or like a creature native and indued

Unto that element: but long it could not be

Till that her garments, heavy with their drink,

Pull'd the poor wretch from her melodious lay

To muddy death

Hamlet. Is-seba' xena tar-raba' att

Ofelja tegħreq fix-xmara. L-istess Virginia Woolf: timla l-bwiet tal-kowt bil-ġebel tqil u tinżel fix-xmara Ouse mnejn qatt ma terġa' titla' tieħu n-nifs. Kien hemm każ f'Malta xi snin ilu, meta grupp ta' żeffiena kienu qed jaħdmu fuq il-blat u ġarrithom mewġa u għerqu.

Minn dejjem kelli relazzjoni stramba ma' l-ilma. Ma ngħixx mingħajru. Anki jekk inkun imsiefer għal ftit jiem u ma narax il-baħar, imqar fil-bogħod, inħoss bħal paniku jaħkimni wara jumejn tlieta. Mill-banda l-oħra, iżda, għandi ċertu biża' li jġegħilni noqgħod attent minnu, ma nafdahx; l-aktar meta nkun fih u nħares 'il barra lejn l-immensità kaħla li ma taralhiex it-tarf. Jista' jkun li din l-ambivalenza hija r-riżultat ta' programm fuq ir-radju li kont noqgħod nisma' m'ommi meta kont għadni żgħir ħafna: Il-Baħar Żaqqu Ratba u Rasu Iebsa, li kull episodju kien jirrakkonta xi traġedja fuq il-baħar, l-aktar ta' sajjieda Xlukkajri u Ġiljaniżi. L-effetti ta' l-awdjo, il-mużika drammatika u r-reċitazzjoni mqanqla kienu jkomplu jżidu ma' l-ingredjenti diġà traġiċi tal-programm. Il-baħar, tgħallimt, trid tħobbu u tibża' minnu fl-istess ħin ... l-istess bħal dak Alla li jibgħat it-tempesti u t-terremoti u l-karestiji fuq il-midinbin, li jitkellem bir-ragħad u jekk tħares lejh tagħma u tista' anki tmut.

Fl-1999, fuq stedina mid-Demarco Foundation, kont tlajt Edinburgh mal-grupp teatrali TMK li kont naħdem miegħu dak iż-żmien, l-ewwel grupp teatrali Malti li qatt ipparteċipa fil-Fringe ta' Edinburgh. Konna ppreżentajna l-premier ta' Ilma: sinfonija teatrali fi tliet movimenti. It-tieni moviment, kien ispirat mit-tliet imwiet b'għarqa li semmejt aktar 'il fuq. Anki jekk illum nemmen li "fil-mewt m'hemm l-ebda poeżija", kienu ħafna l-poeti, kittieba, pitturi u artisti oħrajn li raw ċerta poeżija, ċertu ġmiel, fil-mewt bl-għarqa. Forsi kien għalhekk li Virginia Woolf għażlet l-ilma bħala l-għodda għas-suwiċidju tagħha fl-1941. L-arti għandha ħabta li tibdel it-traġiku fis-sabiħ u toħloq poeżija minnu. Wieħed mill-aktar eżempji għal qalbi huwa l-poeżija ta' DanielMassa "Għawma bil-Lejl" (din li ġejja hi biss silta):

jekk tintelaq tgħum għal dahrek

ħalqek bħali mimli ilma

bejn Għawdex u Ras Qammiegħ

riħ is-skiet għaddej f'wiċċ l-ilma

jnebbħek bi qlugħ abjad

jingħi fil-fliegu

tard m'għoxrin fuq luzzu

wegħda fuq xufftejhom

nksew mill-ħalel ħondoq ir-rummien

u wieħed ggranfat mal-blat sas-sebħ

jaqra l-id ta' l-għawwiem għajjien

ta' l-għaddas milgħub

ġo għar taħt pett bil-ħarpun sparat

sorpriż

jistenna s-sejba seba' snin

jagħrfuh mill-arloġġ

Anki r-rakkont mitoloġiku ta' Alkijone - li tintefa' minn fuq il-blat għal ġol-baħar biex tmut wara l-għarqa ta' żewġha - għandu l-element poetiku tiegħu.

L-għarqa tal-professur Grieg taħt it-tieqa tad-Dwejra reġgħet fakkritni f'dan kollu. Mhix mewta sabiħa għax il-baħar ma jafx iħenn. Għadu ma tgħallimx il-baħar, u mhux se jitgħallem. Għax salvaġġ, kattiv u vjolenti. Għalhekk, forsi, jiġbidna lejh.

U l-musbieħ ta' Żgugina għadu jaqbad fil-qiegħnett.

Mużika fl-isfond: Summer on a solitary beach, Franco Battiato